İş hukuku, işçi ve işveren arasındaki ilişkileri düzenleyen karmaşık bir alandır. Bu ilişkide, işçinin hakları ve yükümlülükleri, iş sözleşmesinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve olası anlaşmazlıkların çözümü açısından büyük önem taşır. Bu makalede, işçinin sağlık sebebiyle haklı fesih hakkı, Yargıtay kararları ve ilgili kanun maddeleri ışığında detaylı bir şekilde incelenecektir. Makalenin amacı, işçilerin bu konudaki farkındalığını artırmak ve işverenlerin de yasal sorumluluklarını anlamalarına yardımcı olmaktır.

1. Haklı Fesih Kavramı ve Önemi

İş sözleşmesinin feshi, işçi veya işveren tarafından tek taraflı bir irade beyanıyla sözleşmenin sona erdirilmesidir. Fesih hakkı, iş sözleşmesini sona erdirme imkanı tanıdığı için bozucu ve yeni bir hukuki durum yarattığı için inşai nitelikte bir haktır. Ancak, her fesih geçerli bir nedene dayanmak zorunda değildir. İş Kanunu, işçi ve işverenin haklı nedenlerle sözleşmeyi feshetme hakkını düzenler.

Haklı nedenle fesih, sözleşmenin devamını objektif iyi niyet kuralları gereği beklenemez kılan hukuki bir olaydır. Bu nedenler, ahlaka ilişkin nedenler ve iyi niyet kuralları çerçevesinde değerlendirilirken, İş Kanunu’nda da farklı sebepler yer almaktadır. Haklı nedenin varlığı için olayın belirli bir ağırlıkta olması gerekir; iş ilişkisi ne kadar uzun sürerse, olayın ağırlığı da o derece önem taşır.

2. İşçinin Sağlık Sebebiyle Haklı Fesih Hakkı

4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesi, işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenler. Bu maddenin I. bendinde, sağlık sebepleriyle fesih hakkı şu şekilde ifade edilmiştir:

“a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa. b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.”

Bu maddeye göre, işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli bir durumun ortaya çıkması halinde, iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı doğar. Ancak, bu durumun işin niteliğinden kaynaklanması veya işyerindeki koşulların sağlığı tehdit etmesi gerekmektedir.

3. Yargıtay Kararları Işığında Sağlık Sebebiyle Fesih

Yargıtay, işçinin sağlık sebebiyle fesih hakkını değerlendirirken, olayın özelliklerini dikkate alır ve işçinin sağlığının gerçekten tehlikede olup olmadığını araştırır. Yargıtay kararlarına göre:

•İşin Niteliğinden Kaynaklanan Tehlike: İşin niteliği gereği sürekli olarak sağlığı tehdit eden bir durumun varlığı, haklı fesih nedeni oluşturur. Örneğin, kimyasal maddelerle çalışmak zorunda olan bir işçinin, bu maddelerin sağlığına zarar verdiğini belgelemesi halinde, sözleşmesini feshetme hakkı doğar. Burada farklı bir görüş ayrılığıda mevcuttur. Bazı yargıtay kararlarına göre işin niteliğinden doğmamakla birlikte, işçiyi çalışamaz hale düşüren bir hastalık nedeniyle de işçiye, bu fıkraya dayanarak sözleşmeyi fesih imkanı tanınmalıdır denilmektedir. Bu sebepledir ki, işçi sözleşmesini fesih etmeden önce net olarak heyet raporu alarak sağlık durumunun çalışmasına engel olacağını belgelendirmelidir.

•İşyeri Koşullarından Kaynaklanan Tehlike: İşyerindeki hijyen koşullarının yetersiz olması, bulaşıcı hastalıkların yaygın olması veya iş güvenliği önlemlerinin alınmaması gibi durumlar, işçinin sağlığını tehdit edebilir ve haklı fesih nedeni oluşturabilir.

•İşveren veya Diğer İşçilerden Kaynaklanan Tehlike: İşverenin veya diğer işçilerin bulaşıcı bir hastalığa yakalanması ve bu durumun diğer işçiler için risk oluşturması halinde, işçi sözleşmesini feshedebilir. Yargıtay, bu durumda işçinin, işveren veya hasta işçi ile yakın, yoğun ve sürekli bir ilişki içinde olup olmadığını dikkate alır.

Yargıtay, bir kararında, işçinin kendisinin bulaşıcı veya işiyle bağdaşmayan bir hastalığa yakalanmasını da haklı neden olarak değerlendirmiştir. Ancak, bu durumun işin niteliğinden kaynaklanması veya işyerindeki koşulların hastalığı tetiklemesi gerekmektedir.

4. Sağlık Sebebiyle Fesihte Usul

İşçinin sağlık sebebiyle haklı fesih hakkını kullanabilmesi için belirli bir usulü takip etmesi gerekir:

1.Sağlık Raporu Alınması: İşçinin, sağlığının tehlikede olduğunu gösteren bir sağlık raporu alması önemlidir. Bu rapor, tam teşekküllü bir devlet hastanesi, üniversite hastanesi veya Adli Tıp Kurumu’ndan alınmalıdır.

2.Fesih Bildiriminin Yapılması: İşçi, fesih bildirimini yazılı olarak işverene iletmelidir. Bildirimde, fesih nedeni açıkça belirtilmeli ve sağlık raporu da eklenmelidir. Noter üzerinden yapılan bildirim en iyi yöntem olacaktır.

3.İhbar Süresine Uyma Zorunluluğu: İşçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanması durumunda, ihbar süresine uymasına gerek yoktur. Ancak, işverene durumu önceden bildirmek, iyi niyet kuralları açısından önemlidir.

Sağlık Sebebine Dayalı Haklı Nedenle Fesih Halinde Kıdem Tazminatı Hakkı:

İşçinin sağlık sebebiyle haklı fesih hakkını kullanması durumunda, kıdem tazminatı hakkı doğar. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde geçirdiği süreye göre hesaplanan ve işveren tarafından ödenen bir tazminattır. Ancak, işçinin fesih nedeninin haklı olup olmadığı, kıdem tazminatı hakkını etkileyebilir.

İşverenin İşletmesel Kararları ve Fesih

İşveren, işletmesel kararlar alarak işyerinde değişiklikler yapabilir. Ancak, bu kararların işçinin sağlığını tehlikeye atması veya çalışma koşullarını olumsuz etkilemesi durumunda, işçi sözleşmesini feshedebilir. İşverenin işletmesel kararları, hukuk düzeni tarafından öngörülen sınırlar içinde alınmalıdır.

İş sözleşmesinin haklı nedenle fesih edilmiş olmasına rağmen işveren tarafından tazminatlar ödenmiyorsa ne yapılması gerekir?

Makalemizin en önemli sorularından bir taneside budur. İşçi tüm usullere uyarak iş sözleşmesini haklı nedenle fesih etmesine rağmen, işveren işçinin tazminatlarını tam ve eksiksiz şekilde ödemiyorsa işçinin yapması gerekenler sırasıyla;

1- İhtar çekmek ( Bu seçenek zorunlu değildir. Ancak ihtar çekilmesi daha iyi olacağı kanaatindeyiz)

2- Arabuluculuğa Başvurmak ( Bulunduğunuz yer adliyesine giderek arabuluculuk bürosuna başvuru yapın. Arabuluculuk bürosunda işçi alacaklarınıza ilişkin olarak başvuru yapmak istediğinizi söyleyerek başvurunuzu tamamlayabilirsiniz)

3- İş Mahkemesinde Dava Açmak (Arabuluculuk aşamasında anlaşma sağlanamazsa, son çare olarak iş mahkemesinde işçi alacaklarına ilişkin olarak dava açmanız gerekecektir.)

İş Sağlığı ve Güvenliği

İş sağlığı ve güvenliği, işçilerin sağlığını korumak ve iş kazalarını önlemek amacıyla alınan önlemlerin bütünüdür. İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. İşveren, risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak ve belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için gerekli tedbirleri almak zorundadır. Tüm bunlara uyulmadığı takdirde işçi iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebilir.

Sonuç

İşçinin sağlık sebebiyle haklı fesih hakkı, iş hukukunun önemli bir konusudur. İşçinin sağlığını korumak ve güvende hissetmesini sağlamak amacıyla tanınan bu hak, belirli koşullara ve usullere tabidir. İşçilerin bu haklarını bilmeleri ve gerektiğinde kullanmaları, işverenlerin de yasal sorumluluklarını yerine getirmeleri, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamının oluşmasına katkı sağlayacaktır.

Bu makalede yer alan bilgiler, genel bir rehber niteliğindedir ve her somut olayın kendi özelliklerine göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, haklarınızla ilgili detaylı bilgi almak ve hukuki yardım almak için bir avukata başvurmanız önemlidir.